Ongesponnen, pluizige wol, een speciale viltnaald en heel veel prikken. Dát is naaldvilten, voor mij een soort ‘toveren’ met wol! Je start met pluizige wol, maar door het vele prikken wordt het op den duur stevig. Je voelt de wol veranderen en ziet het figuur dat je in je hoofd hebt langzaam verschijnen… Heerlijk!
Naaldvilten is een techniek om ongesponnen wol te vervilten. Met ongesponnen wol, een speciale viltnaald en een geschikte ondergrond vorm je wol om tot een figuur. Door met de viltnaald in de wol te prikken, vervilt de wol en ontstaat uiteindelijk een stevige vorm.
Ongesponnen (schapen)wol
Veel mensen zullen bij ‘wol’ denken aan de gesponnen wol waarmee gebreid en gehaakt wordt, maar voor naaldvilten gebruik je ongesponnen wol. De wol is in dit stadium nog een soort pluizige wolk, omdat het nog niet door het spinproces is geweest waardoor het keurige draden gaat vormen. Ongesponnen wol wordt meestal in twee varianten gebruikt: als gekaarde wol en als lontwol. Bij gekaarde wol liggen de wolvezels kriskras door elkaar, waardoor bij het prikken de vezels makkelijker in elkaar grijpen. Bij lontwol liggen de vezels in één richting, de wol heeft hierdoor een andere structuur. Ikzelf gebruik voor het maken van mijn figuren het liefst gekaarde wol, maar voor het maken van kapsels juist weer lontwol. Het type wol dat je kiest is dus afhankelijk van wat je wilt gaan maken.
Bij vilten wordt vaak schapenwol gebruikt, maar schapen zijn niet de enige dieren die wol geven. Denk bijvoorbeeld ook aan alpaca’s en lama’s. Elke wolsoort heeft zijn eigen kenmerken en eigenschappen en ook binnen bijvoorbeeld schapenwol zijn er verschillen. De wol van elk schapenras vilt anders. Zelf ben ik vooral fan van wol van het schapenras Corriedale en van de wolmix Maori.
Viltnaalden en een juiste ondergrond
Voor naaldvilten gebruik je speciale viltnaalden. Deze naalden hebben weerhaakjes richting de punt. Als je met zo’n naald vaak in de wol prikt, haken de wolvezels in elkaar. Er zijn allerlei soorten viltnaalden, bijvoorbeeld fijner of grover, maar sommige naalden worden ook gebruikt om een bepaald effect te bereiken, zoals een vacht bij dieren. Het is niet aan te raden om bij naaldvilten zomaar wol en een viltnaald te pakken en in het wilde weg te gaan prikken. De naald is erg scherp maar ook kwetsbaar en zonder juiste ondergrond beschadig je de naald en/of de ondergrond. Er worden verschillende soorten ondergronden gebruikt, zoals een foammat, een jutemat of een wollen mat. Zelf gebruik ik graag een wollen mat!
Boetseren of schilderen met wol
Naaldvilten kun je op verschillende manieren doen: 2D of 3D, dus plat of als driedimensionaal figuur. De figuren die ik maak, zijn voorbeelden van 3D naaldvilten. Meestal begin je hierbij met vulwol, dit is ongekleurde, gekaarde wol. Met deze wol maak je je basisvormen. Door herhaaldelijk met de viltnaald in de wol te prikken, ontstaat uiteindelijk een stevige vorm. Als je tevreden bent met de basisvorm, kun je aan de slag met gekleurde wol. En daarna volgen de eventuele andere materialen en aanvullingen… 😊. Naaldvilten wordt ook wel ‘boetseren met wol’ genoemd, een prima vergelijking vind ik zelf.
Met 2D naaldvilten vilt je plat, bijvoorbeeld op een eerder gemaakte of gekochte vilten ondergrond. De wol leg je in de gewenste vorm neer, waarna je alles vastprikt. Zo ontstaat voor je ogen een schilderij, niet gemaakt met verf maar met wol.
Uitstapje: natvilten
Naast naaldvilten is er nog een techniek om wol te vervilten: natvilten. Met deze techniek wordt de ongesponnen wol vervilt door middel van warm water, zeepsop en wrijving. Deze methode wordt bijvoorbeeld gebruikt om vilten lappen of kleding en hoeden te maken. Ik focus vooral op naaldvilten, maar experimenteer soms met natvilten. Bijvoorbeeld genatvilte vleugels voor wollen elfjes!
Met naaldvilten zijn de mogelijkheden eindeloos: verzamel ongesponnen wol, een viltnaald, een goede ondergrond en eventuele andere materialen en gereedschappen, en laat je creativiteit de vrije loop gaan. ✨